Có phải hành tinh sao Hỏa đã từng là một thế giới ôn hòa, ấm áp với nước lỏng chảy như Trái đất?
Các nhà khoa học hành tinh tin rằng Hành tinh Đỏ là một thế giới hiếu khách hơn nhiều trong lịch sử cổ đại của nó, chứ không phải là hành tinh đá cằn cỗi có màu gỉ sắt được khám phá ngày nay bởi các nhà thám hiểm và quỹ đạo.
Những hình ảnh mới được chụp bởi tàu thám hiểm Perseverance của NASA có thể cho thấy bằng chứng về những gì từng là một dòng sông chảy trên sao Hỏa, di chuyển nhanh hơn và sâu hơn nhiều so với những dấu hiệu mà các nhà khoa học hành tinh đã thấy trong quá khứ.
Nếu đúng, dòng sông trên sao Hỏa sẽ là một phần của mạng lưới lớn hơn chảy vào miệng núi lửa Jezero, nơi xe thám hiểm đã khám phá kể từ khi nó đáp xuống sao Hỏa hơn hai năm trước.
Hơn nữa: hiểu thêm về quá khứ ẩm ướt của sao Hỏa và khám phá bằng chứng về các địa điểm cổ xưa có nước chảy có thể giúp xác định các dấu hiệu của sự sống vi sinh vật cổ đại có thể được bảo tồn trong địa hình đá của sao Hỏa.
Đây là mục tiêu chính của tàu thám hiểm Perseverance: tìm kiếm các dấu hiệu của sự sống cổ đại bằng cách khảo sát địa chất của sao Hỏa và mô tả lịch sử khí hậu của nó.
Khu vực mà Perseverance hiện đang khám phá là một đống đá trầm tích cao 250 mét có cấu trúc nhiều lớp cong, cho thấy nước đã từng chảy ở đó.
Câu hỏi quan trọng là: nước đó đã từng chảy ở những dòng suối cạn hay nó là một hệ thống sông lớn hơn?
Những hình ảnh mới từ Perseverance là những bức tranh khảm, bao gồm hàng trăm hình ảnh được chụp bởi thiết bị Mastcam-Z của rover, cho thấy các hạt trầm tích thô và đá cuội.
Libby Ives, một nhà nghiên cứu sau tiến sĩ tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA ở Nam California, cho biết: “Những điều đó cho thấy một dòng sông năng lượng cao đang vận chuyển bằng xe tải và mang theo rất nhiều mảnh vụn.
“Dòng nước càng mạnh, nó càng dễ dàng di chuyển các mảnh vật liệu lớn hơn.”
Các lớp đá uốn cong trong Miệng núi lửa Jezero lần đầu tiên được các nhà khoa học hành tinh nhìn thấy từ không gian nhiều năm trước, nhưng Perseverance lần đầu tiên đã cung cấp một cái nhìn cận cảnh.
Các dải này là một phần của một loạt các cấu trúc như vậy được gọi là ‘đơn vị đường cong’ và một đơn vị, được đặt tên là ‘Skrinkle Haven’, được nhìn thấy rõ ràng trong một trong những hình ảnh Perseverance mới.
Có vẻ như những đường cong này là do dòng nước chảy trong quá khứ xa xưa của sao Hỏa gây ra, nhưng liệu đó có phải là một dòng sông uốn lượn hay một dòng sông bện tạo thành các vùng trầm tích gọi là cồn cát?
Đó là một câu hỏi mà các nhà khoa học rất muốn trả lời.
NASA cho biết các lớp cong dường như được sắp xếp thành hàng gợn sóng trên toàn cảnh.
Đây có thể là tàn dư của một bờ sông đã bị dịch chuyển theo thời gian, hoặc có thể là dấu hiệu của những bãi cát cổ xưa.
Những cấu trúc này rất có thể cao hơn trong quá khứ, nhưng kể từ đó đã bị gió sao Hỏa chạm khắc.
Michael Lamb của Caltech, một chuyên gia về sông và cộng tác viên của nhóm khoa học Perseverance, cho biết: “Gió đã hoạt động giống như một con dao mổ cắt bỏ phần ngọn của những lớp trầm tích này.
“Chúng tôi thấy những trầm tích như thế này trên Trái đất, nhưng chúng chưa bao giờ lộ ra rõ ràng như ở đây trên Sao Hỏa. Trái đất được bao phủ bởi thảm thực vật che giấu những lớp này.”
Hình ảnh thứ hai do Perseverance chụp cho thấy một đơn vị đường cong khác cách Skrinkle Haven khoảng 450 mét được gọi là ‘Pinestand’.
Đây là một ngọn đồi bị cô lập cho thấy các lớp trầm tích uốn cong lên trời, một số cao tới 20 mét.
Những thứ này cũng có thể được hình thành bởi một dòng sông mạnh mẽ.
Ives nói: “Những lớp này cao bất thường đối với các con sông trên Trái đất. “Nhưng đồng thời, cách phổ biến nhất để tạo ra các loại địa hình này là một dòng sông.”
“Điều thú vị ở đây là chúng ta đã bước vào một giai đoạn mới trong lịch sử của Jezero. Và đây là lần đầu tiên chúng ta nhìn thấy những môi trường như thế này trên sao Hỏa,” phó nhà khoa học dự án Perseverance Katie Stack Morgan của JPL cho biết.
“Chúng tôi đang nghĩ về những con sông ở một quy mô khác so với trước đây.”
Khi Perseverance tiếp tục khám phá sao Hỏa, những suy nghĩ cũng chuyển sang sứ mệnh trả lại mẫu của Perseverance, nhiệm vụ này sẽ chứng kiến các mẫu của Hành tinh Đỏ được đưa trở lại Trái đất để nghiên cứu, lần đầu tiên trong lịch sử.
mars.nasa.gov/mars2020