10 Vạn câu hỏi vì sao – Khám phá Thực Vật
Có rất nhiều loài cây càng lớn thân càng to, như cây bạch dương Canađa, lúc mới trồng chỉ bé bằng chiếc đũa, sau một đến hai năm thân cây to dần ra và sau 10 năm thì phát triển thành một cây rất to.
Thế nhưng loài tre lại không như vậy. Tre cũng sinh trưởng nhiều năm, nhưng thân vừa mới nhô lên khỏi mặt đất là không to ra nữa, dù chúng có bao nhiêu tuổi đi chăng nữa, thân chúng cũng chỉ như thế mà thôi.
Vậy nguyên do từ đâu? Bởi vì tre là loài cây một lá mầm, mà các loài cây thông thường khác phần lớn là cây hai lá mầm. Cấu tạo của thân cây của hai loại này rất khác nhau, điều khác biệt chủ yếu là thân cây hai lá mầm có lớp hình thành.
Nếu bạn cắt một thân cây hai lá mầm ra làm những miếng rất mỏng để quan sát dưới kính hiển vi, có thể thấy được từng mao mạch là lớp vỏ dai, lớp trong là phần lõi gỗ, lớp kẹp giữa lớp vỏ dai và phần lõi gỗ là lớp hình thành. Bạn không nên xem nhẹ lớp hình thành mỏng này, bởi vì cây có to ra được hay không là dựa hoàn toàn vào nó.
Tầng hình thành này rất sinh động, mỗi năm đều có sự phân chia tế bào, tạo ra lớp vỏ dai và phần lõi gỗ mới, thế là thân cây to ra năm này qua năm khác. Nếu bạn cắt ngang thân cây một lá mầm ra thành mảnh mỏng và quan sát dưới kính hiển vi cũng có thể thấy từng bó mao mạch, lớp ngoài cùng của bó mao mạch cũng là lớp vỏ dai, bên trong là phần lõi gỗ, nhưng giữa hai phần này lại không có lớp hình thành sinh động, cho nên thân cây một lá mầm chỉ có thể phát triển to khi bắt đầu mọc lên, đến một mức độ nhất định thì không to thêm nữa.
Vậy loài tre có thể to ra được bao nhiêu? Ở huyện Phụng Tân tỉnh Giang Tây Trung Quốc có một cây tre to, từ phần rễ ở mặt đất cho tới phần ngọn cao 22 m, thân trên to 58 cm, thân dưới to 71 cm, có thể coi là “vua” của các loài tre.
Ngoài tre ra ta còn thấy có lúa mì, lúa nước, cao lương, ngô… đều là những cây một lá mầm, cho nên thân chúng sau khi lớn đến một độ nhất định sẽ không to thêm nữa. Tre, lúa nước và lúa mạch là họ hàng với nhau, đều thuộc loại thực vật một lá mầm. Lúa nước, lúa mạch đều nở hoa tùy từng giai đoạn, nhưng tre lại không thấy nở hoa. Tại sao vậy?
Điều này ta hãy tìm hiểu xuất phát từ chu kì sinh trưởng của loài thực vật có hoa. Loài thực vật có hoa từ khi gieo trồng cho đến khi nảy mầm, ra rễ, lớn lên, nở hoa, kết quả, cuối cùng là hạt, được gọi là đã hoàn thành xong một chu kì sinh trưởng.
Có những cây trong vòng một năm hoặc chưa đến một năm đã hoàn thành chu kì sinh sống, sau đó cây chết; nhưng có những cây phải mất hai hoặc trên hai năm mới hoàn thành chu kì sinh sống của mình rồi chết; có những cây phải qua mấy năm sinh trưởng, rồi mới bắt đầu ra hoa kết quả, nhưng cây lại có thể sống nhiều năm.
Tre mặc dù sống nhiều năm, nhưng không giống như các loài cây sống nhiều năm thường gặp. Trong cuộc đời tre không thể ra hoa kết quả nhiều lần mà chỉ ra một lần, sau khi kết quả cây sẽ chết, vì thế chúng thuộc loài ra hoa một lần.
Vậy tre lớn bao lâu thì mới ra hoa? Điều này chưa ai nói được rõ ràng. Bởi vì tre nói chung không ra hoa theo mùa như bình thường, nó chỉ ra hoa kết quả thật nhiều khi gặp điều kiện khí hậu bất thường để sản sinh ra thế hệ sau có sức sống mạnh mẽ, thích nghi với điều kiện môi trường mới.
Có người đã thí nghiệm, họ che phủ để giảm lượng nước mưa thấm xuống bụi tre, hoặc đào đất bùn dưới bụi tre, khiến cho tre ở trong trạng thái khô hạn, kết quả là một số cây tre đã ra hoa. Nhà nông có câu “tre ra hoa là năm đại hạn” chính vì lẽ đó.
Trước khi tre ra hoa thì mọc rất ít măng, thậm chí không mọc, lá khô vàng rụng xuống, sau khi ra hoa kết quả, chất dinh dưỡng đã bị sử dụng hết, dẫn đến cây bị khô héo mà chết.
Có lẽ bạn sẽ hỏi: Tại sao tre lại có tình trạng như vậy, ra hoa hàng loạt xong là chết hàng loạt?
Hóa ra, tre vốn là loài thực vật có thân chính nằm ẩn dưới đất, còn cây tre là nhánh mọc trên mặt đất, nhìn một bụi tre hay một rừng tre ta cảm thấy dường như không có liên quan gì với nhau nhưng những thân ở dưới đất lại đan xen vào nhau, vận chuyển chất dinh dưỡng cho nhau. Vì vậy sự ra hoa và chết của tre thường đi liền với nhau.
Tre ra hoa có thể là tổn thất đối với ngành sản xuất tre, người trồng tre không hề mong tre ra hoa, ngoài ảnh hưởng bất khả kháng của điều kiện tự nhiên, nói chung họ thường chăm sóc kỹ rừng tre, thường xuyên xới đất cho tơi xốp, bón phân, phòng trừ sâu bệnh và đốn chặt đổi mới một cách hợp lý, khiến cho thời kỳ sinh trưởng của tre ở giai đoạn sản sinh chất dinh dưỡng cao nhất, đẩy lùi thời kỳ ra hoa của tre.
Nếu phát hiện trong rừng tre có cây ra hoa, thì phải lập tức chặt đi và kịp thời xới đất, bón phân để hạn chế sự lan tràn tiếp tục của các cây còn lại.